อุทยานแห่งชาติถ้ำผาไท ลำปาง
อุทยานแห่งชาติถ้ำผาไท ลำปาง มีสถานที่ตั้งอยู่บนเนื้อที่ราว 758,750 ไร่ ลักษณะภูมิประเทศ เป็น ภูเขาเรียงสลับซับซ้อน ปกคลุมด้วย ผืนป่าสงวนแห่งชาติ 9 แห่งในอำเภอต่างๆ จุดสูงสุดอยู่ที่ ดอยแม่ขวัญ ซึ่งมีความสูงจากระดับน้ำทะเลปานกลาง ประมาณ 1,253 เมตร พื้นที่อุทยานแห่งชาตินี้ยังเป็นทางน้ำไหลลงทางด้านตะวันตก ไหลลงสู่แม่น้ำยมที่ทางตอนเหนือ ของ อำเภอสอง จังหวัดแพร่
อุทยานแห่งชาติถ้ำผาไท ลำปาง เป็นถ้ำขนาดใหญ่ มีบันได 283 ขั้นก่อนเข้าถ้ำ มีอุณหภูมิเฉลี่ยราว 26 องศาเซลเซียส อากาศเย็นที่สุด อยู่ในเดือนมกราคม ฝนจะตกหนักในเดือนพฤษภาคม ถึง ตุลาคม พบนกจำนวนมาก กว่า 50 ชนิด เช่น นกปีกลายสก๊อต นกเขาเขียว นกเขาเปล้าธรรมดา นกเขาเปล้าหางเข็มทางภาคเหนือ เหยี่ยวขาว ฯลฯ มีแมลงหลากชนิดหลายสายพันธุ์ เช่น ผีเสื้อกลางวัน ด้วงหนวดยาว กว่างดาว ด้วงดิน เป็นต้น แหล่งท่องเที่ยวที่น่าสนใจใน อุทยานแห่งชาติถ้ำผาไท ลำปาง สันนิษฐานว่าถูกค้นพบ โดย พรานป่าล่าสัตว์ หรือ จากการสำรวจเส้นทางหลวงแผ่นดิน ภายในถ้ำ เป็นโถงขนาดใหญ่ ที่เกิดจากภูเขาหินปูน อายุไม่น้อยกว่าเก้าล้านปี ยาวลึกจากปากถ้ำ เข้าไป ประมาณ 1,150 เมตร ตลอดเส้นทาง อุทยานแห่งชาติถ้ำผาไท ลำปาง ได้ติดตั้งไฟให้สว่างเพื่อสะดวกต่อ การเดินชม หินงอกหินย้อยที่มีอยู่มากมายในถ้ำ และมีพระพุทธรูปองค์ใหญ่ภายในถ้ำ พระบาทสมเด็จ พระเจ้าอยู่หัวรัชกาลที่ 7 เคยเสด็จประพาสเมื่อ พ.ศ. 2469 ดังปรากฏหลักฐานพระปรมาภิไธย ภายในถ้ำซึ่งอยู่บริเวณใกล้เคียงกัน คือ ถ้ำโจร ถ้ำเสือ มีประวัติเก่าแก่ สามารถเข้าถึงด้วยการเดินเท้า เป็นแหล่งอยู่อาศัย ของ ค้างคาว จำนวนมาก
การเดินทาง ถ้ำผาไท ตั้งอยู่บนทางหลวงแผ่นดิน หมายเลข 1 เป็นเส้นทางจากตัวลำปางมุ่งสู่เชียงราย อยู่บริเวณหลักกิโลเมตรที่ 665 ห่างจากตัวจังหวัดลำปาง ไปทางจังหวัดพะเยา ราว 65 กิโลเมตร หรือ จะเดินทางโดยใช้เส้นทางสาย แพร่-งาว-เชียงราย โดยก่อนถึงอำเภองาว ให้เลี้ยวเข้าแยกซ้าย เพื่อเดินทางเข้าสู่จังหวัดลำปาง โดยจากตรงนี้มีระยะทางถึง อุทยานแห่งชาติถ้ำผาไท ลำปาง ราว 15 กิโลเมตร
สุานที่พักและสิ่งอำนวยความสะดวก อุทยานแห่งชาติถ้ำผาไท ลำปาง มีพื้นที่กางเต็นท์และบ้านพักรับรอง 2 หลัง สำหรับนักท่องเที่ยวประมาณ 25 คน แต่ไม่มีร้านอาหารบริการนักท่องเที่ยว ดังนั้น ท่านใดที่ต้องการไปเยือน จึงต้องเตรียมอาหาร และเครื่องนอนไปเอง
